Kanker is een ziekte die veel emoties losmaakt. Iedereen kent mensen die aan kanker lijden of er aan zijn gestorven en er wordt veel geïnvesteerd in onderzoek naar de oorzaak en de behandeling. Het voorkòmen van het krijgen van kanker is natuurlijk het beste en er is steeds meer aandacht voor preventie. Maar welke onderzoeken zijn er, wat doen ze en wat heb je er aan?
Vroegdiagnostiek of preventie
Veel deskundigen zijn het er over eens dat het meerdere jaren duurt voordat borstkanker voelbaar is of zichtbaar op een mammogram. Als kanker is te zien of te voelen zijn een groot aantal tumorcellen ontstaan.
Het proces dat tot kanker leidt, bestaat dan al langere tijd. Een preventief borstkankeronderzoek moet de tot kanker leidende processen meten voordat de tumorcellen ontstaan, anders is het vroegdiagnostiek.
Is mammografie betrouwbaarder dan andere screeningsonderzoeken?
De diagnose kanker wordt gesteld op basis van weefselonderzoek. Met een biopsie wordt verdacht weefsel onderzocht op tumorcellen en als die worden gevonden is er sprake van kanker. Alle andere onderzoeken stellen geen kanker vast maar zijn aanvullende onderzoeken waarmee aanwijzingen kunnen worden gevonden die mogelijk op kanker duiden. Het geldt voor de mammografie net zo als voor een infrarood thermografie of een echografie. Mammografie is niet perse betrouwbaarder dan één van de andere onderzoeken, ze hebben alle hun eigen mogelijkheden en beperkingen. Omdat verschillende weefseleigenschappen worden gemeten kan het voorkomen dat het ene onderzoek aangeeft dat er mogelijk kanker aanwezig is terwijl een ander onderzoek dit niet doet. Het betekent niet dat de onderzoeksmethode onbetrouwbaar is. Kanker is een verstoring met vele uitingsvormen die niet met zekerheid door een screening wordt vastgesteld.
Over positieve en negatieve uitslagen van preventief onderzoek borstkanker
Een ‘positieve‘ uitslag betekent dat het vermoeden bestaat dat kanker aanwezig kan zijn. Er wordt aanvullend onderzoek gepland om kanker uit te sluiten. Een ‘negatieve‘ uitslag betekent dat op dat moment en met dat onderzoek geen aanwijzing voor kanker is vastgesteld. Kanker kan zich op meerdere manieren uiten en er zijn veel processen die zich in het lichaam afspelen die met het ontstaan van kanker te maken hebben. Als vandaag geen verdichting van het weefsel kan worden vastgesteld kan dat morgen wel zo zijn. Een mammografie en een echoscopie kunnen niet de hele borst ‘zien’ en er zijn tumoren die in eerste instantie geen warmte veroorzaken waardoor uit een temperatuurfoto ook niets verdachts blijkt.
Een ‘negatieve‘ uitslag is geen zekerheid. Het is mij eens als volgt uitgelegd. Stel je staat bij een weiland en er wordt je gevraagd of in dat weiland muizen zijn. Dat kun je niet weten als je geen muis ziet. Als je er eentje ziet weet je dat er een muis is, als je geen muis ziet weet je niet of er een muis is. Zo is het ook met kanker. Als je een weefselverdichting ziet en met een biopsie hebt vastgesteld dat het weefsel tumorcellen bevat, weet je dat er sprake is van kanker. Als je geen verdichting of temperatuurverandering ziet, weet je dat niet. Sinds kort is er een methode, de regulatiethermografie, die ook de lichaamsprocessen onderzoekt en niet beperkt is tot weefselverdichting en temperatuur.
Kanttekeningen bij vroegdiagnostiek
In het algemeen wordt er van uitgegaan dat het een voordeel is als aandoeningen in een vroeg stadium worden vastgesteld zoals met een preventief borstkanker onderzoek. Er kan dan eerder met de behandeling worden begonnen. Het kan ook misverstanden in de hand werken. De successen van de behandelingen bij kanker worden afgemeten aan de overlevingstijd na het ontdekken van de kanker en de 5-jaars overlevingstijd is daarbij een mijlpaal. In de kankerstatistieken wordt niet genezing maar de 5-jaars overlevingstijd als het succes van de behandeling gezien. Het betekent dat als kanker dankzij gevoeliger onderzoeksmethoden drie jaar eerder wordt ontdekt, meer mensen de 5-jaars overlevingstijd zullen halen, ongeacht de therapie.
Als te kleine afwijkingen als verdacht worden gediagnosticeerd, is het denkbaar dat afwijkingen worden behandeld die anders door het immuunsysteem zouden zijn opgelost.
Preventief borstkanker onderzoek;
de mogelijkheden op een rij
Om een keus te maken die bij je past, is het belangrijk om de mogelijkheden en de beperkingen van de onderzoeken te kennen die als preventief borstkankeronderzoek worden aangemerkt. In het kort de eigenschappen.
Mammografie
Dit onderzoek wordt kosteloos aangeboden aan vrouwen in de leeftijd tussen 50 en 69 jaar. Jongere vrouwen wordt hiervan afgeraden, zij moeten een andere vorm van onderzoek kiezen als ze hun borstgezondheid willen checken.
Voor het onderzoek worden de borsten platgedrukt waarna een röntgenfoto wordt gemaakt. De druk wordt door veel vrouwen als pijnlijk ervaren.
Er zijn mensen die denken dat door de druk eventuele cystes of tumoren zouden kunnen beschadigen waardoor ontstekingen en mogelijk het ontstaan van kanker in de hand wordt gewerkt. Bij de mammografie worden kankerverwekkende ioniserende stralen gebruikt. Of deze straling daadwerkelijk meer borstkanker veroorzaakt is onduidelijk, er zijn voor- en tegen argumenten. Op een mammogram zijn de ‘dichtheden’ van het weefsel te zien. Bij verdachte afwijkingen wordt aanvullend onderzoek gedaan, vaak door middel van een biopsie. Er wordt dan verdacht weefsel afgenomen en onderzocht op kankercellen.
Verschillende opvattingen over de betrouwbaarheid
Vaak wordt er vanuit gegaan dat deelname aan het bevolkingsonderzoek borstkanker en iedere twee jaar een mammografie laat maken een vermindering van het overlijdensrisico oplevert maar er zijn ook andere opvattingen.
In 2014 heeft de Swiss Medical Board een rapport gepubliceerd over de betrouwbaarheid van mammografie als een standaard preventief onderzoek borstkanker en heeft op basis van haar bevindingen geadviseerd dit bevolkingsonderzoek te stoppen.
Zij stellen vast dat bij bijna 22% van de onderzochte vrouwen teveel en onnodige diagnostische onderzoeken worden gedaan die hebben geleid tot onnodige operaties, bestralingen en chemotherapie. Uit een Cochrane onderzoek waar 600.000 vrouwen aan deelnamen bleek geen bewijs van een verminderd sterftecijfer door borstkanker door het bevolkingsonderzoek. In Nederland gaat men er van uit dat een regelmatige mammografie wel van voordeel is.
Als de mammografie een positieve uitslag geeft en door biopsie in de weefselverdichting kankercellen zijn vastgesteld, heeft de mammografie een tumor ‘gezien’ en is het dus vroegdiagnostiek.
Echoscopie
Er zijn klinieken in Nederland die echografisch onderzoek aanbieden als preventief borstkankeronderzoek. Er worden geluidsgolven in het lichaam gestuurd en de terugkaatsing wordt opgevangen. Massiever weefsel kaatst duidelijker terug dan minder massief weefsel en zo kunnen structuren worden onderscheiden. Als afwijkingen in borstweefsel worden geconstateerd kan doorverwezen worden voor een mammografie of biopsie onderzoek. De echoscopie is stralingsvrij en is geen gezondheidsrisico.
Betrouwbaarheid
Het onderzoek is betrouwbaar in die zin dat als een verdichting wordt geconstateerd, deze er daadwerkelijk is. Anders zou het weefsel de geluidsgolven niet terugkaatsen. Of een gevonden verdichting kanker is, kan, net als bij een mammografie, alleen met een biopsie worden vastgesteld. Echoscopie is ook een vroegdiagnostisch onderzoek.
Infrarood thermografie
Lichaamstemperatuur is een belangrijke maatstaf voor gezondheid. Als we koorts hebben, weten we dat ons lichaam belaagd wordt door een ontsteking en bij een verstuikte enkel is de optredende warmte een gevolg van de reparatieprocessen. Hippocrates smeerde zijn patiënten in met modder en keek waar deze het snelste opdroogde, de organen die onder de snelst drogende modder lagen, waren aangedaan, wist hij. Temperatuur wordt dus op verschillende manieren gebruikt om ziekteprocessen te beoordelen. Dankzij moderne meettechniek kan de beoordeling van lichaamstemperatuur nu veel genuanceerder worden toegepast dan vroeger. Er zijn twee verschillende methodes, de cameratechnologie, die een temperatuurfoto van de borsten maakt, en de regulatiethermografie die punten meet en daarom ook wel thermometrie wordt genoemd.
Camera infrarood thermografie
Bij deze technologie worden met een camera een aantal temperatuurfoto’s van de borsten gemaakt en wordt de temperatuurverdeling geïnterpreteerd. Bij ontstekingen en veel tumoren is de plaatselijke temperatuur verhoogd. Die plekken zijn als ‘hot spots’ te zien op de temperatuurfoto’s. Als temperatuurafwijkingen worden geconstateerd, wordt een tweede thermogram enkele maanden later ingepland. Omdat groeiende tumorcellen meer warmte produceren, kan bij een tweede thermogram worden gezien of de temperatuur is veranderd, meer warmte kan duiden op tumorgroei.
Er komt geen straling aan te pas. De camera thermografie is een veilige en niet-belastende onderzoeksmethode. Omdat temperatuurverschillen eerder optreden dan weefselveranderingen kan met deze methode eerder dan bij mammografie en echoscopie een verandering worden vastgesteld. Er kunnen geen individuele adviezen worden gegeven omdat alleen de temperatuur van de borsten wordt gemeten. Als uit het temperatuurpatroon een vergroot risico blijkt, kan aanvullend onderzoek worden geadviseerd.
Regulatie infrarood thermografie
Met de regulatie thermografie is al vijftig jaar ervaring. De methode is ontstaan in Duitsland in de jaren vijftig. Er werden toen veel minder punten gemeten dan tegenwoordig en de metingen waren onnauwkeuriger maar er is veel waardevolle ervaring opgedaan waar de moderne regulatie thermografie haar voordeel mee doet.
Er worden tegenwoordig twee maal honderdtwintig punten gemeten met een pauze van tien minuten. Net als bij de camera thermografie worden de temperaturen van de eerste meting vergeleken met ‘normaalwaardes’ en kunnen voorlopige conclusies worden getrokken maar het unieke zit in de analyse van de temperatuurverandering na de tweede meting. In de tien minuten pauze reageert het lichaam; sommige punten worden warmer en andere koelen af. Dit reactiepatroon is specifiek voor een aantal verstoringen waardoor conclusies kunnen worden getrokken over belastingen van het hele immuunsysteem.
De volledige rapportage omvat zeven pagina’s, de borstgezondheid rapportage maakt daar onderdeel van uit en is één pagina. De regulatie thermografie meet het aanpassingsvermogen en de stress van het lichaam. Er worden twaalf risicofactoren voor borstgezondheid onderscheiden.
Na uitvoerig onderzoek heeft de FDA de regulatiethermografie geschikt verklaard als aanvullende diagnostisch onderzoek voor onder meer
•Schildklierproblemen
•Borstgezondheidsproblemen
•Doorbloedingsstoornissen
•Aanwijzingen voor kanker
•Ontstekingen
Behalve het risico op gezondheidsproblemen blijkt uit een regulatiethermogram ook waar de zwakke plekken in het afweersysteem zijn zodat er direct op een gerichte wijze aan herstel gewerkt kan worden.
Ondermeer voedingsallergie, leverproblemen, tekorten van alvleesklierenzymen, verstoorde darmflora, schimmelbelastingen en suikerregulatieproblemen worden aangegeven. De regulatiethermografie is een regulier erkende holistische analyse die direct veel informatie levert en sturend is voor de therapie.
Samenvattend over preventief onderzoek borstkanker
De mammografie en de echoscopie zijn vroegdiagnostische onderzoeken terwijl de thermografische onderzoeken informatie geven over het functioneren van het immuunsysteem. De camerathermografie laat de temperatuur zien van de huid waardoor conclusies over ontstekingen, doorbloeding en neoplastische processen worden verkregen.
De regulatiethermografie doet dit ook maar meet bovendien de functionele regelcapaciteit van het lichaam.
Dankzij de nieuwste analysemogelijkheden van de gegevens van de regulatiethermografie worden zwakke plekken in het regelsysteem herkend waardoor direct individuele adviezen mogelijk zijn voor aanpassing leefstijl en behandelingen en kan eventueel over aanvullend onderzoek worden geadviseerd. — Rinno Heidstra
