Stel u heeft onverklaarde vermoeidheid of pijn, brainfog, concentratieverlies, astmatische klachten of allergieën. Misschien is uw diagnose ziekte van Lyme, chronische vermoeidheid, burnout of fibromyalgie of heeft u een ‘onbegrepen probleem’.
De kans is dan groot dat reguliere onderzoeken niets opleverden en dat u van verschillende medische specialisten te horen hebt gekregen dat u de rest van uw leven medicijnen moet slikken en ‘met de klachten moet leren leven’.
Onverklaarbare ziektes doelgericht behandelen
Maar medicijnen zijn symptoomonderdrukkers en herstellen uw gezondheid niet. Integendeel, langdurig medicijngebruik leidt tot gezondheidsverslechtering.
Het kan zijn dat u in het alternatieve circuit hebt gezocht naar een oplossing. Veel alternatieve behandelaars geven voedingsadviezen, adviseren supplementen en ondersteunen met apparaten het immuunsysteem en misschien heeft u daar baat bij gehad.
Misschien heeft u meerdere behandelaars ‘geprobeerd‘, maar heeft die aanpak niet geholpen.
Mitochondriëngeneeskunde is gebaseerd op de nieuwste wetenschappelijke inzichten in celstofwisseling en heeft dan voor u mogelijk een oplossing.
Mitochondriëngeneeskunde: nieuwe hoop voor chronische patiënten
Nieuwe inzichten in de werking van mitochondriën, minuscuul kleine celonderdeeltjes, bieden nieuwe mogelijkheden. Mitochondriëngeneeskunde is de specialisatie die zich hiermee bezig houdt. Het is een holistische aanpak gericht op gezondheidsherstel in plaats van symptoomonderdrukking. Niet het DNA, neurotransmitters of ‘stress’ blijken de basis van gezondheidsproblemen te zijn, maar de combinatie van alle genetische en epigenetische factoren.
Mitochondriëngeneeskunde verklaart klachten en ziektes op basis van kennis en inzicht van de moderne biochemie van cel- en mitochondriënstofwisseling, kan mitochondriale verstoringen en belastingen met nieuwe laboratoriumbiomarkers vaststellen, en door gerichte adviezen, behandelingen en supplementen werken aan gezondheidsherstel.
In dit artikel wordt in het kort ingegaan op de mitochondriën, hun stofwisseling, de belangrijke rol van de NO-ONOO nitrosatieve stress, de gevolgen van verstoringen en de toepassing van mitochondriëngeneeskunde in de praktijk.
Geen radertje van ons gezondheidssysteem is overbodig
Mitochondriën bepalen onze gezondheid. Mitochondriën zijn belangrijk bij onder meer de geprogrammeerde celdood, regulering van de celstofwisseling, hormoon-, eiwit en neurotransmitterproductie, ontgifting en het ontstaan van kanker. Ze komen in bijna alle cellen voor.
In mitochondriën worden eiwitten en hormonen gemaakt en vinden stofwisselingsreacties plaats waarbij grondstoffen ontstaan en celenergie in de vorm van ATP wordt gemaakt. Alle organen en weefsels hebben ATP nodig om te functioneren: spiercellen om aan te spannen, kliercellen om hormonen te maken, zenuwen om informatie voort te geleiden en organen om neurotransmitters en enzymen te maken. Voor al die biochemische reacties zijn verschillende grondstoffen nodig. Allemaal zijn ze belangrijk. Net zoals ieder radertje uit een machine onmisbaar is voor een perfecte werking, zo zijn ook alle voedingsbouwstenen onmisbaar voor ATP productie en een optimale gezondheid.
Ziektes ontstaan door energiegebrek
Bij mitochondriale verstoringen wordt minder ATP gemaakt, het is een energiecrisis voor het weefsel waarin het optreedt en er ontstaan functiestoringen, klachten en ziektes.
Energiegebrek veroorzaakt overal in het lichaam crisis
De meest uiteenlopende klachten en aandoeningen waaronder chronische vermoeidheid, fibromyalgie, de ziekte van Parkinson, ALS, MS, tinnitus, schizofrenie, autisme, het siliconenimplantatiesyndroom, chronische verloop van infectieziekten waaronder de ziekte van Lyme, chemische overgevoeligheid, schildklierproblemen, angst- en concentratiestoornissen, diabetes, maagdarmverstoringen, voedingsallergie en kanker ontstaan door ATP tekort.
Klachten leiden af van de oorzaak
Als patiënten bij de dokter of een andere behandelaar komen, wordt meestal naar de klacht gekeken en niet naar de oorzaak. Omdat alleen de symptomen worden beoordeeld en behandeld verergert het gezondheidsprobleem. Door gebrek aan inzicht in de achterliggende biochemische processen worden verlegenheidsdiagnoses en verklaringen gegeven waarvan psychosomatisch, stress, de overgang , ‘genetische aanleg’, ‘het zit in de familie’ en ‘ouder worden’ enkele voorbeelden zijn.
Medicijnen onderdrukken symptomen en verergeren het probleem
Mensen worden zonder zinvol antwoord op hun gezondheidsvraag naar huis gestuurd. Ze zijn niet goed onderzocht en worden niet serieus genomen. Psychologische en psychiatrische behandel- en begeleidings-trajecten waarmee men ‘leert omgaan’ met de klachten terwijl er een aantoonbaar lichamelijk probleem is, kan mensen tot wanhoop brengen.
Medicijnen waaronder maagzuurremmers, slaapmiddelen, pijn-stillers, antidepressiva en antihistaminica verminderen de symptomen en versterken de gezondheidsontsporing.
Mitochondriëngeneeskunde is gericht op herstel van gezondheid,
ook bij chronische patiënten.
De mitochondriëngeneeskunde waarover ik al in de eerste editie van Het CelHerstelConcept in 2009 schreef, brengt op basis van de nieuwste biochemische, genetische en epigenetische inzichten veelbelovende onderzoek- en behandelingsmogelijkheden voor tot nu toe onbegrepen en onbehandelbare aandoeningen.
Verschillende factoren beïnvloeden de mitochondriëngezondheid
en daarmee de gezondheid van chronische patiënten.
Steeds opnieuw worden methodes, inzichten en onderzoekstechnieken als ‘de oplossing’ voor gezondheidsproblemen aangedragen maar er bestaat geen heilige graal.
Ieders gezondheid wordt bepaald door omgevings-, genetische en epigenetische factoren en die mix is voor iedereen verschillend. Het oplossen van een gezondheidsprobleem is een puzzel met vele stukjes.
Het onderstaande schema geeft een overzicht van factoren die een rol spelen bij gezondheid in het algemeen en chronische patiënten in het bijzonder.
Chronische ziektes worden door veel factoren be?nvloed
Wat zijn mitochondriën?
Mitochondriën worden wel gezien als zelfstandige bacteriën die miljoenen jaren geleden in andere cellen zijn gaan leven. Zo is een symbiose ontstaan, een samenlevingsvorm met voordelen voor beide. De celsymbiosetherapie, een op laboratoriumonderzoek gebaseerd onderzoek- en therapie concept dat door de Duitse arts dr. Heinrich Kremer is ontwikkeld, ontleent haar naam aan deze hypothese. Mitochondriën hebben hun eigen erfelijk materiaal, het mitochondriale DNA.
Gezondheid is zo sterk als de zwakste schakel
In ons lichaam vinden talloze biochemische reactieketens plaats, reactiecascades waarbij meerdere stoffen ontstaan als tussenstap van een andere cascade of als eindproduct. De citroenzuurcyclus en ademhalingsketen zijn voorbeelden die in de mitochondriën plaatsvinden. Als een stap door gebrek aan een grondstof niet plaatsvindt, wordt de cascade onderbroken en stopt de reactie. Reactiecascades worden onderbroken door verschillende factoren waaronder een voedingsbouwsteentekort of beschadiging. Ook medicijnen zoals statines onderbreken biochemische kettingreacties.
Statines veroorzaken mitochondriale verstoringen
Statines onderbreken de biochemische reactieketen waarbij cholesterol wordt gevormd. Tevens wordt de Q10 stofwisseling onderbroken. Q10 is essentieel voor de mitochondriënfunctie. Statines veroorzaken zo een mitochondriopathie, een mitochondriënfunctieprobleem. De spierpijnen en spierafbraak die onder meer als bijwerkingen in de bijsluiter worden genoemd zijn de werking van statines en geen bijwerking.
De vergoelijkende benaming ‘bijwerking‘ geeft de indruk dat het een minder sterk en onschadelijk effect is. Het feit dat twee keer zoveel medicijnen worden voorgeschreven tegen bijwerkingen dan tegen de oorspronkelijke klacht bewijst het tegendeel.
Mitochondriënschade door oxidatieve belasting
Vrije radicalen zijn essentieel voor het goed functioneren van onze biochemie en ons immuunsysteem maar beschadigen onze cellen en voedingsbouwstenen als er teveel van zijn. Er zijn daarom systemen in ons lichaam die vrije radicalen neutraliseren voordat ze schade aanrichten, de antioxidatieve systemen. Maar bij teveel vrije radicalen of een verzwakt antioxidatief systeem kunnen ze niet afdoende worden geneutraliseerd. Moleculen van celwanden, enzymen, aminozuren, vitamines en ons erfelijk materiaal raken beschadigd en onbruikbaar of veranderen zelf in een vrije radicaal. Bij vrije zuurstofradicalen spreken we van oxidatieve stress en bij stikstof vrije radicalen van nitrosatieve stress.
Nitrosatieve stress door NO-ONOO cyclus
In zijn in 2007 verschenen boek ‘Unexplained Illnesses‘, onverklaarde ziektes, beschrijft dr. Martin L. Pall de invloed van stikstof vrije radicalen op gezondheid en het zichzelf in stand houdende stikstofproducerende mechanisme. Hij noemt dit de NO-ONOO cyclus. De NO-ONOO cyclus is een zichzelf in standhoudende cascade van biochemische reacties waarbij stikstof vrije radicalen vrijkomen.
Dr. Pall heeft aangetoond dat de NO-ONOO cyclus multisysteem aandoeningen zoals chronisch vermoeidheidssyndroom (ME), multipele chemische gevoeligheid (CFS), fibromyalgie en het posttraumatische stresssyndroom (PTSS) veroorzaakt.
Onverklaarde ziektes zoals chronische vermoeidheid, fibromyalgie, de ziekte van Parkinson en de ziekte van Lyme worden verklaard.
Hij beschrijft vijfendertig verschillende mechanismen die met elkaar in wisselwerking staan en de vicieuze nitrosatieve cirkel in stand houden.
Gevolgen van nitrosatieve stress en het
ontstaan van de NO-ONOO cyclus
Nitrosatieve stress begint met het onschadelijke, zelfs bijzonder nuttige NO molecuul. Het kleine molecuul is essentieel voor tal van belangrijke reguleringen en functies in ons lichaam. Als er meer zijn dan door onze antioxidatieve systemen geneutraliseerd kunnen worden, is dat ‘nitrosatieve stress’ die onder meer onderstaande problemen veroorzaakt.
•Vermindering ATP productie door het remmen van enzymen in de mitochondriën. Er is minder energie beschikbaar voor cellen. Vooral cellen met een grote energiebehoefte functioneren slechter, de immuunsysteemcellen, spieren, hartspier en zenuwcellen.
•De glutamaatreceptor wordt gevoeliger door ATP tekort. Glutamaat is een belangrijke boodschapperstof in de hersenen. Als de gevoeligheid voor glutamaat toeneemt, de deur staat als het ware wijder open, is er een sterkere reactie. Het kan worden ervaren als onrust, concentratieverlies e.d. De gevoeligheid voor E621 wordt ook sterker. Bij langer durende overgevoeligheid kan het leiden tot het afsterven van zenuwcellen.
Chronische ziektes ontstaan
door een energietekort
•Aminozuren, vetten en eiwitten kunnen niet goed worden verwerkt.
•Vermindering van de ontgiftingscapaciteit door enzymbeschadiging. Het leidt tot opstapeling van toxines in het lichaam.
•Verhoging van de cholesterolspiegel. Het enzym 7alfa hydroxylase dat cholesterol omzet in galzuur is door de nitrosatieve stress geblokkeerd. NB. Statines voorschrijven is dan niet verstandig!
•Verstoring van de steroïdehormonen aanmaak waaronder testosteron, corticosteroïden en oestrogeen.
•Vitamine B12 tekort. Vitamine B12 is een NO vrije radicalenvanger die veel verbruikt wordt bij teveel NO vrije radicalen.
•Teveel homocysteine. Homocysteine wordt in een biochemische ketenreactie met vitamine B12 verwerkt. Bij te weinig vitamine B12 wordt homocysteine onvoldoende verwerkt. Het geldt als een risicofactor voor hart- en vaataandoeningen en is een indicator voor een mitochondriaal probleem.
•Nitrosatieve stress activeert ontstekingsstimulerende enzymen (COX enzymen, enzymen voor de aanmaak van prostaglandines) en er ontstaat een vicieuze cirkel. Ontstekingscellen maken zuurstofradicalen, hierdoor wordt de aanmaak van NO gestimuleerd, er zijn meer NO radicalen. Er ontstaan aseptische, niet bacteriële, ontstekingen van met name gewrichten, rug en huid.
•Verhoogde histamine productie. Histamine heeft een NO stimulerende werking. Het is een belangrijke boodschapperstof maar veroorzaakt klachten als er teveel van is. Onder meer hoofdpijn, migraine, astma, vocht vasthouden, overtollig maagzuur en hartkloppingen kunnen door dit stofje ontstaan. Histamine verzwakt de bloed-hersenbarrière.
•Nitrosatieve stress vergroot de kans op het krijgen van kanker. Kankerverwekkende verbindingen ontstaan door de reactie van aminozuren met de stikstof.
•Nitrosatieve stress beïnvloedt de schildklier- en de hemoglobinestofwisseling door de reactie met ijzerhoudende enzymen.
•Het veel agressievere peroxinitriet, ONOO ontstaat in een reactie tussen NO met een vrije zuurstof radicaal.
-Het veroorzaakt een nog sterkere ATP vermindering,
-beschadigt onder meer de ontgiftingsenzymen, mitochondriaal DNA en vitamine C en enkele aminozuren
-beschadigt onder meer de aminozuren tryptofaan en thyroxine hetgeen de neurotransmitter- en hormoonstofwisseling verstoord waaronder de serotonine en melatonine productie [box type=”info”] Serotonine is stemmingsbepalend, werkt ontspannend, positief en pijndempend. Het veroorzaakt een doorbloedings-vermindering in de longen en nieren en een doorbloedingsverbetering-bloedvat-verwijding in de skeletspieren. Het stimuleert de darmperistaltiek en bloedstolling. Melatonine is bepalend voor het slaap-waakritme en stimuleert de slaap. Het is tevens een vrije radicaalvanger [/box]
•ONOO, peroxinitriet vermindert adrenaline, noradrenaline en dopamine productie. Adrenaline en noradrenaline zijn boodschapperstoffen van het sympathische zenuwstelsel en verhogen de hartfrequentie en bloeddruk. Dopamine reguleert de doorbloeding van de inwendige organen, vooral de nieren, en coördinatie en spierspanning. Dopamine is essentieel voor het maken van vloeiende bewegingen.
•ONOO verstoort de schildklierhormoon- en de melatonine aanmaak door beschadiging van het als grondstof dienende aminozuur thyroxine.
•ONOO leidt tot chronische ontstekingen door een versterkte aanmaak van ontsteking veroorzakende boodschapperstoffen, cytokines, die ook de NO aanmaak stimuleren, zo wordt de NO-ONOO cyclus verder aangezwengeld en blijft in stand.
Symptomen bij hyperactieve kinderen
Nitrosatieve stress verstoort de mitochondriëngezondheid op meerdere manieren. De hierdoor veroorzaakte symptomen zijn zo verschillend dat zonder kennis van de biochemie de gemeenschappelijke oorzaak niet begrepen kan worden. Het onderstaande onderzoek uit een artikel van dr. Bodo Kuklinski beschrijft de vele symptomen bij kinderen met de diagnose ADD en ADHD. Het geeft duidelijk aan dat er meer aan de hand is dan ‘een hyperactiviteit’ die met medicijnen moet worden onderdrukt.
Chronische ziektes worden door dr. Bodo Kuklinski verklaard en behandeld met mitochondriën geneeskunde
Bij een onderzoek bij 125 kinderen met ADD en ADHD die mogelijk Ritalin voorgeschreven zouden krijgen werden de volgende symptomen gevonden: vermoeid wakker worden, onrustig slapen, gebrek aan eetlust, rug- en gewrichtsklachten, hartritmestoringen, zweetaanvallen, nachtmerries en angstaanvallen, spierkramp, snurken en apneu, lichtgevoelig- en geluidgevoeligheid, hoofdpijn, migraine, duizeligheidsaanvallen, gelatenheid, oogpijn bij oogbewegingen, verminderde spierkracht en uithoudingsvermogen, voedingsintoleranties, chronische vermoeidheid, chronische neusholte ontsteking.
Dr. Bodo Kuklinski, specialist op het gebied van nitrosatieve stress en mitochondriëngeneeskunde, vindt het bij een dergelijk symptomencomplex onverantwoord om een symptoom te kiezen en dat met medicijnen te onderdrukken. Hij is van mening dat het nitrosatieve stressymptomen zijn. Koolhydraatgereduceerd, hypoglycemisch eten, rugtraining in verband met nekinstabiliteit en multivitaminen drank verbeterden bij 50% van de kinderen doorslaapproblemen, migraine en hoofdpijn, uitgeputheid na schooltijd, neurodermitis, astma, allergieën en concentratiezwakte. Dit onderzoek bewijst dat voordat met zware psychofarmaceutische medicijnen gedrag wordt gemanipuleerd eerst gekeken moet worden naar andere factoren. De mitochondriën geneeskunde biedt hiertoe uitstekende mogelijkheden.
Samenvatting en conclusie
Uit bovenstaande blijkt dat veel chronische en vaak onbegrepen klachten door een mitochondriën storing kunnen ontstaan. Een erg belangrijke oorzaak van de mitochondriale verstoring is nitrosatieve stress.
Omdat veel factoren een rol spelen is een gedegen onderzoek essentieel om er achter te komen wat gedaan moet worden om de NO-ONOO cyclus te doorbreken en de mitochondriënverstoring op te heffen. In eerste instantie moet op de volgende vragen moet een antwoord komen:
1.Is er mitochondriale functiestoring?
2.Is sprake van nitrosatieve stress?
3.Zijn beschadigingen opgetreden door nitrosatieve stress?
4.Zijn er tekorten van voedingsbouwstenen voor de mitochondriale stofwisseling?
5.Zijn er toxische of zware metalenbelastingen die de mitochondriale stofwisseling verstoren?
6.Zijn er andere factoren zoals psycho-emotionele stress, instabiele nek na een whiplashtrauma, chronische ontsteking na een hersenschudding- of kneuzing.
7.Is er een voedingsallergie.
Op basis van de gevonden informatie wordt een individueel plan van aanpak gemaakt. Als na een evaluatie onvoldoende resultaat wordt behaald, is aanvullend onderzoek nodig om meer inzicht te krijgen om maatregelen te nemen om de NO-ONOO cyclus te doorbreken. Onderzoek naar onder meer beschadigde enzymen, neurotransmitters, hormonen, de bloed-hersenbarrière en DNA kan dan worden gedaan.
De aanpak bij chronische klachten
Als de klachten in stand worden gehouden door de NO-ONOO cyclus is een stapsgewijze aanpak waarbij rekening wordt gehouden met zoveel mogelijk factoren essentieel voor gezondheidsherstel.
Een gedegen aanpak bestaat uit de volgende stappen.
1.Anamnese
2.Laboratoriumonderzoek
3.Plan van aanpak
4.Evaluatie
Anamnese
De anamnese is het eerste gesprek waarin het verloop van de gezondheid en de huidige klachten uitvoerig worden besproken. Vaak wordt dit gedaan met een vragenlijst als leidraad. De anamnese levert inzicht in de klachten en de ziektegeschiedenis. Een mitochondriale verstoring ontstaat bijvoorbeeld vaak in de kindertijd. Onder meer eczeem, koemelkallergie en astmatische klachten als kleuter, duiden op mitochondriale problemen. Het gebruik van antibiotica of de corticosteroïden bevattende ‘astmapufjes’ werken deze in de hand. Een ongeluk kan eveneens het ontstaan van een mitochondriale verstoring door nitrosatieve stress verklaren zoals door dr. Bodo Kuklinski is beschreven. Vooral nekproblemen en hersenbeschadiging blijken vaak de oorzaak van chronische nitrosatieve stress te zijn.
Vroeger doorgemaakte ziektes zoals de ziekte van Pfeiffer, wondroos of steenpuisten kunnen de trigger zijn van een gezondheidsontsporing. Bij een tekenbeet moet de mogelijkheid van de ziekte van Lyme worden overwogen. Indien hiertoe aanleiding is, kan onderzocht worden of het immuunsysteem leidt onder een acute of chronische borreliose. Op basis van het intake gesprek kunnen de eerste conclusies worden getrokken en adviezen gegeven. De uit de anamnese verkregen informatie bepaalt mede de keus van het aanvullende laboratoriumonderzoek.
Laboratoriumonderzoek
Gedegen laboratorium onderzoek is essentieel bij chronische aandoeningen
Om functiestoringen en orgaanziektes uit te sluiten is een algemeen onderzoek belangrijk. De mitochondriënstofwisseling wordt door veel factoren beïnvloed, daarom is het meten van een breed scala aan biomarkers zinvol. Er moet worden gekeken naar de aanwezigheid van chronische ontstekingen, tekorten van essentiële grondstoffen voor de biochemische cascades, beschadiging van moleculen door vrije radicalen en tekorten van bouwstoffen voor celmembranen en de ontgiftings- en antioxidatieve capaciteit. Afhankelijk van de situatie kunnen zware metalen- en chemische stoffenbelasting, ontremming van het immuunsysteem, voedingsallergie, neurotransmitters, hormonen en DNA aanvullend worden onderzocht.
Er wordt geprobeerd om met zo weinig mogelijk onderzoek de essentie van de verstoring te vinden en een op objectieve gegevens gebaseerd behandelplan te maken. Als de gedane onderzoeken geen uitsluitsel geven, of bij tegenvallende behandelresultaten, is het noodzakelijk om uitgebreider te onderzoeken. Soms wordt herstel door een enkel zwaar metaal, elektromagnetische of chemische belasting, wortelkanaal-, of onontdekte laaggradige ontsteking of voedingsallergie geblokkeerd, factoren die alleen door gericht onderzoek en een goede anamnese worden ontdekt.
Plan van aanpak
Bij chronische ziektes zijn vitamine C-, kurkuma-, en glutationinfusen vaak zinvol.
Het plan van aanpak besteedt aandacht aan alle punten die in het bovenstaande schema zijn genoemd. De zwakste schakel in een plan van aanpak is vaak de persoon zelf. Levensstijlveranderingen moeten worden doorgevoerd, supplementen tijdig en consequent ingenomen, het lievelingsvoedsel gestreept uit het voedingsplan en er moet worden gewerkt aan ontzuring en ontgifting. Sporten en fitnessen kan soms beter worden vervangen door wandelen of fietsen en het doen van dagelijkse ontspanningsoefeningen in de vorm van yoga, meditatie of autogene training ondersteunt het geheel.
Juist als je cellen te weinig energie maken en je moe bent, pijn ervaart en naar neerslachtigheid neigt is dat een enorme opgave. Toch bepaalt de inpassing van de adviezen voor een belangrijk deel het resultaat.
Ondersteunende infuusbehandelingen bij chronische patiënten
De genoemde behandelingen en aanpassing van voeding- en levensstijl zijn voorwaarde voor het herstellen van mitochondriale chronische gezondheidsproblemen maar soms onvoldoende. Bij langer bestaande klachten en ziektes zoals MS, ALS, de ziekte van Parkinson, kanker, chronische vermoeidheid, fibromyalgie en de ziekte van Lyme adviseren wij vaak infusen. De meest gebruikte infusen zijn hoog gedoseerde vitamine C, kurkuma, glutation, vitamine B12, foliumzuur en speciaal voor de ondersteuning bij mitochondriale problemen ontwikkelde opbouw infusen. De laatste bevatten bijna alle bouwstoffen die in de mitochondriën nodig zijn voor de energieproductie en het neutraliseren van vrije radicalen.
Evaluatie
Na een aantal weken worden resultaten geëvalueerd. Subjectief worden de klachten opnieuw beoordeeld en enkele laboratoriumwaardes worden gecontroleerd. Als de resultaten tegenvallen wordt het plan aangepast, eventueel op basis van aanvullend onderzoek.
Lees meer in onderstaande artikelen
Goed laboratoriumonderzoek levert goede informatie…
Het CelHerstelConcept, een uitleg over gezond worden en blijven…
Korte toelichting over de wetenschappelijke basis van de mitochondriengeneeskunde.
Er zijn meer dan 50.000 artikelen gepubliceerd en dat worden dagelijks meer. Ik heb voor dit artikel onder meer de volgende bronnen geraadpleegd:
Heidstra, R., 2015. Het CelHerstelConcept. derde editie red. Enschede: Quasar Publications.
Kersten, D. m. W., sd Die wahre Ursachen chronischer Krankheiten. [Online]
Available at: http://www.dr-kersten.com/downloads/10-ursachen-chron-zivilsationerkrankungen.pdf
Kremer, D. H., 2006. Die stille revolution der Krens- und AIDSMEDIZin. 6e red. sl:Ehlers verlag Gmbh, Wolfratshausen.
Kuklinski, D. B., sd Gluthation transferasen unbd krankheit. [Online]
Available at: http://www.dr-kuklinski.info/publikationen/glutathion.pdf
Kuklinski, D. m. B., sd [Online]
Available at: http://www.dr-kuklinski.info/publikationen/nitrosativer-stress_2.pdf
Kuklinski, D. m. B., sd Nitrosativer Stress 1. [Online]
Available at: http://www.dr-kuklinski.info/publikationen/nitrosativer-stress_1.pdf
Meyer, R., 2015. Chronisch gesund, Erfahrungen einer Gesundheitspraxis. Pirmasens: sn
Pall, D. M. L., sd The NO/ONOO-Cycle, a New Disease Paradigm. [Online]
Available at: https://www.youtube.com/watch?v=6A7r1gemjto
Rees, e. a., 2005. A prospective audit of food intolerance among migraine patients in primary care clinical practice. Headache Care, pp. 11-14.
